Elke week stellen we een gezondheidsvraag aan een medisch deskundige. Deze week: Word je verkouden van kou? Huisarts Tamara de Weijer: "Als je niet voldoende rust neemt bij een verkoudheid, duurt het alleen maar langer."

Word je verkouden van kou?

"Nee. Verkoudheid ontstaat door een virus. Dat virus komt zowel in de winter als in de zomer voor en ook bij hoge temperaturen kun je een verkoudheidsvirus oplopen. Dat we in de winter vaker verkouden zijn, komt onder andere doordat we dan meer binnen zitten, dichter op elkaar leven en minder ventileren."

Heeft kou dan geen enkel effect?

"Indirect wel. Bij lage temperaturen wordt de lucht droger. Dat zorgt ervoor dat de weerstand van de slijmvliezen wat afneemt. Kou zorgt bovendien voor een minder goede doorbloeding. Ook dat zorgt voor een slechtere werking van de slijmvliezen."

"Die slijmvliezen fungeren als een beschermingsbarrière: ze hebben een filterfunctie en zorgen ervoor dat virussen worden tegengehouden. Bij een verminderde filterfunctie wordt de kans dat een virus binnendringt en zich in de cellen vermenigvuldigt groter. En daarmee groeit ook de kans dat we er ziek van worden."

Maar je moet kou toch wel vermijden als je verkouden bent?

"Pak je goed in, maar ga vooral wel naar buiten. En ventileer ook goed. Verder is het een kwestie van rustig aan doen. Zorg voor zo min mogelijk stress en ga niet te snel weer door met rennen en vliegen. Als je niet genoeg rust neemt, duurt het alleen maar langer voordat het over is."

"Verkoudheid gaat in principe gewoon vanzelf over. Ons lichaam doet dat zelf. Spoelen met een oplossing van lauwwarm leidingwater en keukenzout kan voor verlichting voor de holtes zorgen."

Zijn er medicijnen tegen verkoudheid?

"Nee. Er zijn wel neussprays te koop, maar die zorgen er niet voor dat je verkoudheid sneller overgaat. Soms werken ze zelfs averechts en sommige soorten zijn verslavend."

En antibiotica? Helpen die?

"Antibiotica hebben bij het verkoudheidsvirus geen enkele zin. Gewoonlijk wordt het virus na enkele dagen door ons immuunsysteem opgeruimd. Een verkoudheid is in wezen het bewijs van dat lichaamseigen opruimproces. De klassieke verkoudheidsklachten zoals snotteren, niezen en hoesten hebben een functie: daarmee werkt het lichaam het virus eruit."

Hoort koorts er ook bij? Of moet je je dan zorgen maken?

"Ook koorts is een reactie van het lichaam om van het virus af te komen. Het lijf zet de thermostaat wat hoger. Als je langdurig hoge koorts hebt en je je erg lamlendig voelt, is het verstandig om even naar de huisarts te bellen voor overleg. Het kan zijn dat je een longontsteking hebt."

Wat is het verschil tussen een verkoudheid en een longontsteking?

"Verkoudheid is een virus. Longontsteking is bijna altijd een bacterie en maar heel soms een virus of schimmel. Een verminderde weerstand tijdens een verkoudheid kan het risico op een longontsteking wel vergroten."

"Het onderscheid is niet altijd goed te maken. Een longontsteking veroorzaakt veel ernstigere klachten en zit vaak ook veel dieper. Je krijgt het benauwd en ademen doet pijn. Over het algemeen ben je veel zieker dan bij een gewone verkoudheid. Als je je zorgen maakt: bel de huisarts. Die kan door naar de longen te luisteren vaak horen of het alleen de luchtwegen betreft of dat ook het longweefsel is aangedaan."

Tamara de Weijer is huisarts en oprichter van Vereniging Arts en Leefstijl.